‘เพชร’ ภาสกร บุญหงษ์ ยูทูปเบอร์จากช่อง MORE MOD ที่เล่าเรื่องราวอนาจักรของมดได้อย่างน่าสนใจ แต่หลายคนอาจจะรู้จักเค้าในชื่อ ‘มด’ ไม่ใช่ชื่อเพชรอย่างที่คุณพ่อ คุณแม่ตั้งให้ เพราะความชอบมดตั้งแต่เด็กๆ ทำให้เพื่อนในห้องและคุณครูต่างพากันเรียกเพชรว่ามดไปโดยปริยาย ซึ่งในคอนเทนท์นี้อาจจะสับสนเล็กน้อย แต่เราขอเรียก ‘มด’ ตามที่ ‘เพชร’ มักแทนตัวเอง

“ตอนเรียนชั้นอนุบาล ผมชอบไปเปิดสมุดภาพเล่น เจอหน้าหนึ่งเป็นภาพรังมดมีห้องเยอะแยะไปหมด ทั้งห้องเก็บไข่ ห้องตัวอ่อน ห้องทิ้งขยะ และห้องราชินี” นี่เป็นจุดเริ่มต้นให้มดเริ่มสนใจเจ้าสัตว์ตัวจิ๋ว “ผมเริ่มเลี้ยงมดตั้งแต่ ป.1 ตอนนั้นไม่มีความรู้เลยครับ จับมดงานจากหน้าบ้านมาเลี้ยง ไม่รู้ว่าต้องมีราชินีด้วย”

เมื่อก่อนความรู้เรื่องมดหายากมาก มดเล่าให้ฟังว่าในอินเตอร์เน็ตแทบไม่มี แค่ข้อมูลสายพันธุ์ก็ยากแล้ว ส่วนข้อมูลการเลี้ยงนี่ไม่ต้องพูดถึงเลยยิ่งยากไปกันใหญ่ “ถ้าย้อนไปหาความสนุกในการเลี้ยงช่วงแรก คงเป็นการหามดแปลกๆ ที่ไม่เคยเจอและตามหาราชินีมด ตามบริเวณบ้าน หรือตามสถานที่ต่างๆ ที่ไปเที่ยว”

“ผ่านไป 4 – 5 ปี เริ่มมีเว็บบอร์ดแชร์ความรู้คนเลี้ยงมดในไทย รวมถึงมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์มีพิพิธภัณฑ์ พ่อเลยพาผมไปดู ได้คุยกับนักศึกษาและอาจารย์ที่ดูแล ก็ได้ความรู้มาพอสมควร” ความสนุกในช่วงนี้คือฝึกเลี้ยงมดอย่างจริงจังและถูกต้อง หลังจากทดลองมาหลายปี แต่ความบ้าของเด็กคนนี้ยังไม่หมด เพราะเมื่อมีข้อมูลมากขึ้นก็เริ่มอ่านอย่างเมามัน “ผมฝึกท่องชื่อมดทางวิทยาศาสตร์เป็นภาษาลาติน ตอนนั้นฝึกท่องซ้ำๆ เหมือนท่องอาขยานเลยครับ (หัวเราะ)”

หลังจากนั้นเขามัธยมต้นเริ่มผันตัวเป็นนักกีฬาบาส จึงห่างจากการเลี้ยงมดไปบ้างเพราะต้องสนใจการเรียนและกีฬา “ตอนนั้นผมยังศึกษาและติดตามเรื่องมดอยู่ครับ แต่ไม่ได้เลี้ยง” มดยอมรับว่าไม่ได้เลี้ยงเลย แต่ติดตามตลอดไม่ได้ห่างหาย ยังฝังตัวในกลุ่มเว็บบอ์ดเก็บเกี่ยวความรู้มาเรื่อยๆ จนเข้ามหาวิทยาลัยเส้นทางสัตว์ตัวจิ๋วได้โคจรมาอีกครั้ง “ผมกลับมาเลี้ยงจริงจังก็ตอนเรียนปี 2 ตอนปลาย (ปี 2020) เพราะเป็นช่วงโควิด-19 ทำให้ต้องเรียนที่บ้าน ผมเข้ามาดูในกลุ่มเฟสบุ๊คมีคนขายมดกันอย่างจริงจัง โดยที่เราไม่ต้องไปคุ้ยรังด้วยตัวเองอีกต่อไป”

ก่อนเรียนจบมดเริ่มหาสิ่งที่ตัวเองสนใจมาเป็นอาชีพ ซึ่งตอนั้นตัวเค้าก็เหมือนคนทั่วไปที่อยากทำอะไรหลายอย่าง แต่เมื่อคิดดีๆ แล้วทำอะไรเกี่ยวกับมดนี่แหละน่าดีจะดีที่สุด เพราะตัวเองถนัดและรัก จึงตัดสินใจทำยูทูป ‘MORE MOD’ ตั้งแต่ตอนนั้น

รังมดแบ่งออกเป็น 2 ส่วน 1. พื้นที่หากิน(Outworld) 2. พื้นที่ตัวรัง “ทุกคนพอรู้ใช่ไหมครับว่ามดส่วนใหญ่ทำรังในดิน แต่สำหรับคนเลี้ยงมดตัวรังทำมาจากปูนเพื่อจำลองบรรยากาศใต้ดิน ความมืดและควบคุมความชื้นให้เค้า”

ส่วนมดแดงจะทำรังบนต้นไม้โดยใช้ใบทำรัง หรือบางสายพันธุ์ก็ใช้เศษดินทำรังบนต้นไม้ “มดแดงเป็นมดที่มีพฤติกรรมน่าสนใจมากคือนำใบไม้มายึดแล้วสร้างรัง ถ้าถามคนทั่วไปว่ารู้ไหมครับว่ามดแดงใช้อะไรยึดใบไม้? คงไม่ค่อยรู้กันใช่ไหมครับ มดแดงต่อตัวกันยึดเป็นโซ่เพื่อดึงใบไม้เข้ามา หลังจากนั้นก็นำตัวอ่อนมดมากระตุ้นให้ปล่อยใยเพื่อยึดใบไม้ไว้จนก่อตัวเป็นรัง” มดปล่อยใยได้เป็นเรื่องปกติเพราะมีลักษณะเหมือนผีเสื้อที่ตัวอ่อนสามารถชักใยเป็นดักแด้ได้เช่นกัน

มดหนึ่งรังประกอบไปด้วย มดราชินี มดงานและมดวรรณะสืบพันธุ์(มดเจ้าหญิง-เจ้าชาย) แต่บางสายพันธุ์มีมดทหารด้วย “มดแดงที่เราเห็นตามต้นไม้ จะมีราชินีทำหน้าที่ออกไข่ โดยมีมดงานรับหน้าที่หาอาหารและจัดการส่วนต่างๆ ถ้าให้ลึกว่านั้นก็จะมีมดตัวเล็กกว่าเรียกว่ามดพยาบาล ส่วนมดวรรณะสืบพันธุ์จะมีเมื่อรังแข็งแรงพร้อมขยายพันธุ์” ในแต่ละรังจะมีรายละเอียดอยู่บ้าง แต่มดบอกว่าถ้าพูดให้คนทั่วไปเห็นภาพง่ายๆ ก็ให้จำว่ามีมดราชินี มดงานและมดวรรณะสืบพันธุ์ “อย่างมดเมล็ดพืชนอกจากมีราชินีและมดงานแล้ว ก็จะมีมดทหาร ซึ่งสังเกตุได้ชัดว่ามีขนาดใหญ่กว่ามดงานและมีกรามที่แข็งแรงไว้กัดเมล็ดพืชเป็นอาหารสำหรับมดในรัง” มดทหารบางรังมีหลายขนาด ซึ่งตัวมดเองก็ยังไม่เข้าใจเหมือนกันว่าเกิดจากอะไร อย่างบางรังมีมดทหาร 3-4 ขนาด

วงการเลี้ยงมดในประเทศไทยโตขึ้นมาก มีคนทั่วไปและนักวิชาการคอยให้ความรู้ รวมถึงมีหนังสือมดที่เป็นภาษาไทยออกมาให้ศึกษากันได้ง่ายขึ้น “ตอนนี้ถ้าอยากเลี้ยงมด สามารถเข้าไปอ่านตามเว็บเพจต่างๆ แค่ 1-2 วัน ก็มีความรู้เท่ากับผมในช่วงแรกที่มั่วมาหลายปี”

“ในช่วงแรกตอนทำยูทูป MORE MOD จะเป็นช่วงที่ผมทำรังแบบมั่วๆ ไม่ได้ตามมาตรฐานการเลี้ยง ทำให้ช่วงแรกของช่องก็จะเป็นการสร้างสรรค์รังที่ต่างออกไปจากชาวบ้าน” หลังจากเรียนรู้ว่ารังเลี้ยงมดที่ถูกต้องควรเป็นยังไง ก็เลยเปลี่ยนรังทั้งหมดให้ถูกต้องตามที่ควรจะเป็น ทำให้คอนเทนท์ในช่วงหลังจะเป็นการบรรยายพฤติกรรมของมดมากกว่า “จุดเด่นของช่องในช่วงหลังก็จะเป็นสังเกตุพฤติกรรมของมด ว่าช่วงนี้เป็นยังไงบ้าง ทำไมถึงไม่ออกไข่ เกิดจากสาเหตุอะไร” ซึ่งพฤติกรรมบางอย่างก็พอบอกได้ว่าทำไมรังนี้ไม่โตอย่างที่ควรจะเป็น เช่นการขาดน้ำ อาหารไม่เพียงพอหรืออากาศถ่ายเทไม่ดี แต่บางอย่างก็ต้องสันนิษฐานกันไป เพราะความรู้ที่มีในตอนนี้ยังไม่ครอบคลุม ซึ่งรวมไปถึงคนในวงการที่ยังต้องทดลองและเรียนรู้กันต่อไป

มดบอกว่าตอนนี้ที่บ้านของเค้าเลี้ยงมดประมาน 30 – 35 สายพันธุ์ ส่วนใหญ่เป็นสายพันธุ์ในไทย “ในประเทศไทยมีมดเยอะมากครับ ประมาณ 1,200 สายพันธุ์ จาก 15,000 สายพันธุ์ทั่วโลก เพราะบ้านเราเป็นเขตร้อนชื้น มีสภาพภูมิอากาศที่เหมาะสม ทำให้มดไม่ต้องจำศีล อาหารก็หากินได้ตลอดทั้งปี”

“สำหรับคนที่อยากเริ่มเลี้ยงมด ผมแนะนำมดเมล็ดพืชเป็นมดต่างประเทศที่รังไม่ได้โตเร็วมาก แต่ก็ทำให้เห็นการทำงานของมดงาน มดทหารและราชินี วิธีดูแลก็ง่ายมากครับ เพราะเค้ากินเมล็ดพืชเป็นหลัก หรือสายพันธุ์ไทยอย่างมดตะลาน ตัวใหญ่หน่อย แต่ไม่มีพิษ ไม่มีเหล็กใน กัดไม่เจ็บ เลี้ยงง่ายกินน้ำหวานกับแมลงครับ” แต่ถ้าอยากเห็นพฤติกรรมการล่า ความดุดัน ต้องเลี้ยงมดเขี้ยวดาบ “มดทั่วไปเราสามารถให้อาหารเป็นแมลงที่ตายแล้ว แต่มดเขี้ยวดาบเค้าไม่กินแมลงที่ตายแล้ว ถ้าเราปล่อยแมลงเข้าไป เค้าจะเริ่มล่า รุมต่อย ถ้าใครอยากดูพฤติกรรมการล่า อาจจะต้องเลี้ยงมดชนิดนี้”

ส่วนราคามดแต่ละสายพันธุ์ก็แตกต่างออกไป มีตั้งแต่หลักร้อย ไปจนถึงหลักแสน “ราคาก็มีหลากหลายครับ อย่างที่บอกตั้งแต่หลักร้อย แต่ถ้าเป็นสายพันธุ์ยากๆ ราคาถึงหลักแสนได้เลยครับ ต้องลุ้นด้วยครับว่าจะมีคนขายหรือเปล่า เพราะเค้าเลี้ยงมานานก็ไม่ค่อยอยากขายกัน” อย่างที่บ้านของมดก็มีรังนึงที่ราคาสองหมื่นกว่าบาท เป็นมดจากแอฟริกาตอนนี้อยู่ในช่วงที่กำลังลุ้นว่าเขาจะรอดไหม เพราะการที่ได้มดมา 1 รัง มีราชินีกับมดงาน ก็ต้องมาลุ้นว่าเขาจะอยู่รอดปลอดภัยไหม ซึ่งปัจจัยในการอยู่รอดก็มีหลากหลาย แต่หลังๆ มดบอกว่าต้องภาวนา “สิ่งที่เราทำได้เวลาได้มดรังใหม่ คือเฝ้ารอ เช็คว่าต้องใส่ดินเพิ่มไหม เช็ความชื้นว่าโอเคไหม อาหารและน้ำต้องพร้อม ที่เหลือก็ภาวนาให้รอด” หนึ่งในปัจจัยที่ทำให้รังนั้นไม่รอดคือชอบเปิดดูทุกวัน ซึ่งตรงนี้ทำให้ราชินีเครียด ถึงขั้นตายได้เลย

ถ้าใครอยากเข้าใจพฤติกรรมของมดหรืออยากลองเลี้ยงมด เข้าไปที่ยูทูป MORE MOD หรือเฟสบุ๊ค https://www.facebook.com/moremod.official/  ได้เลย