ในช่วง 4–5 เดือนสุดท้ายของปี 2017 นี้ มีข่าวที่ทำให้แวดวงไวน์ฝรั่งเศสและระดับโลกจับจ้องอยู่อย่างต่อเนื่อง นั่นคือ การซื้อขายไร่องุ่นในแซงเตมิยง แหล่งผลิตไวน์สำคัญระดับหัวกระทิของทั้งฝรั่งเศสและของโลก

‘แซงเตมิยง’ (Saint-Emilion) เป็นตำบลเล็ก ๆ แต่ผลิตไวน์ได้ยิ่งใหญ่ อยู่ในจังหวัดลีบูร์เนส์ (Libournais) ริมฝั่งขวาของแม่น้ำดอร์ดอญ จึงถูกเรียกกันในแวดวงไวน์ ว่าเป็นไวน์ ‘ฝั่งขวา’ อยู่ห่างจากตัวเมืองบอร์กโดซ์ (Bordeaux) ไปทางตะวันออกเฉียงเหนือราว 35 กิโลเมตร เป็นเขตผลิตไวน์เก่าแก่ที่สุดของบอร์กโดซ์ องค์การยูเนสโก (UNESCO) ได้ขึ้นทะเบียนโบสถ์สไตล์โรมันของที่นี่เป็นมรดกโลกในปี 1999 จากการที่ชาวโรมันเข้ามาปลูกองุ่นในแซงเตมิยง ในช่วงศตวรรษที่ 2

แซงเตมิยงมีความพิเศษเหนือกว่าแทบทุกเขตในฝรั่งเศสคือ มีการจัดเกรดไวน์ของตัวเองเรียกว่า ‘Saint-Emilion Classification’ จัดครั้งแรกในปี 1955 ความพิเศษนอกเหนือจากนั้น คือมีการปรับเกรดทุกๆ 10 ปี แบ่งไวน์เป็นระดับเปรอะมิเยร์ กรองด์ ครูส์ คลาสเซ (Premiér Grand Crus Classés) รองลงไปเป็นกรองด์ ครูส์ คลาสเซ (Grand Crus Classés) และกรองด์ ครู (Grand Crus) ครั้งล่าสุดที่ปรับคือ 2012 และยังใช้บัญชีนี้มาจนถึงปัจจุบัน

บัญชี แซงเตมิยง คลาสสิฟิเคชั่น จะไม่ไปรวมกับ Bordeaux Classification 1855 ที่มีไวน์ชั้น 1–5 รวม 61 ตัว ซึ่งไม่เคยมีการจัดเกรดใหม่เลย (ยกเว้นที่ชาโต มูตอง ร็อธส์ชิลด์ เลื่อนจากชั้น 2 ขึ้นไปชั้น 1 ใน ปี 1973) เรื่องนี้ก็กลายเป็นจุดแข็งของไวน์แซงเตมิยงด้วย

จะว่าไปแล้วการซื้อขายชาโตไวน์ในแซงเตมิยงก็เป็นเรื่องของธุรกิจยุคใหม่ เหมือนในหลายๆ พื้นที่ ส่วนหนึ่งอาจจะเป็นเพราะผู้ผลิตไวน์รุ่นดั้งเดิมเริ่มโรยราและร่วงโรยจากไป ขณะที่คนรุ่นใหม่ก็ไม่มีจิตใจเต็มร้อยที่จะรักษามรดกที่พระเจ้าประทานมาให้ ส่วนหนึ่งอาจจะเป็นเพราะสภาพเศรษฐกิจเป็นตัวแปรสำคัญ เพราะการทำไวน์ยุคใหม่นั้นมีอะไรที่ยากลำบากมากขึ้น

↑ — ดร.ปฐม วงศ์สุรวัฒน์

พื้นที่ในแซงเตมิยงเป็นเป้าหมายใหญ่ เพราะเป็นชาโตเล็กๆ และราคาไม่แพงเมื่อเทียบกับทางเมด็อก (Medoc) คนไทยก็เคยเป็นเจ้าของคือ ดร.ปฐม วงศ์สุรวัฒน์ เป็นเจ้าของ ชาโต แซงต์โล (Chateau Saint-Lo) เคยทำไวน์ฉลากพิเศษเฉลิมพระเกียรติ รัชกาลที่ 9 ครองราชสมบัติครบรอบ 50 ปี ปัจจุบันท่านเสียชีวิตแล้ว

ลองไล่ดูรายชื่อชาโตไวน์ที่ถูกขาย เมื่อปลายเดือน ก.ย.ที่ผ่านมา ‘ชาโต แบร์ลีเกต์’ (Château Berliquet) ไวน์ใน Saint-Emilion Grand Cru Classé ถูกซื้อโดยกลุ่ม Groupe Chanel เมื่อเดือนสิงหาคมที่ผ่านมา กลุ่มนี้เป็นเจ้าของชาโตไวน์หลายแห่ง เช่น ชาโต คานง (Château Canon / Premier Grand Cru Classé Saint-Emilion) และชาโต ฮรูซาล-เซกลา (Château Rauzan-Ségla) ในมาร์โกซ์ (Margaux)

ตามมาด้วยตระกูล ‘มูอิกซ์’ (Moueix Family) ซึ่งเป็นเจ้าของ Château Lafleur-Petrus, Trotanoy และ Latour à Pomerol ประกาศว่าซื้อโคลส์ ลา มาเดอเลน (Clos La Madeleine : Saint-Emilion Grand Cru Classé) มาควบรวมกับ ชาโต เบแลร์–มอนาญ Château Bélair-Monange (Premier Grand Cru Classé / Saint-Emilion) ของพวกเขา ซึ่งรั้วติดกันอย่างเรียบร้อยแล้ว ในเวลาเดียวกันก็ซื้อ ชาโต มาญอง ลา กาฟเฟลิเยร์ (Château Magnan La Gaffelière) มาด้วย

ที่สร้างความฮือฮาที่สุดคือ ‘ชาโต โตรปลอง มองโดต์’ (Château Troplong Mondot) หนึ่งในไวน์ไอคอนแห่งแซงเตมิยง (Saint-Emilion) ถูกขายให้กับกลุ่มบริษัท SCOR ที่ทำธุรกิจด้านประกันภัยในฝรั่งเศส เจ้าของคนใหม่จะได้พื้นที่ 30 เฮกตาร์ และ Les Belles Perdrix ร้านอาหาร 1 มิชลิน สตาร์ ของชาโตก็ถูกซื้อด้วย

ก่อนหน้านั้น ‘ชาโต ฟงฮรอก’ (Château Fonroque) 1 ใน 63 ไวน์เกรดแซง-เตมิยอง กรอง ครู คลาสเซ (St-Emilion Grand Cru Classé) ของ Alain Moueix ญาติของคริสเตียน มูอิกซ์ ที่เคยทำให้ชาโต เปตรุส โด่งดังและเจ้าของไวเนอรี่มากมายในแซงเตมิยงและบอร์กโดซ์ และครอบครัว Curat พื้นที่ 20 เฮกตาร์ ถูกขายให้กับเจ้าของธุรกิจประกันภัย CHG ในราคาที่ไม่เปิดเผย โดยขายตั้งแต่เดือนกรกฎาคม แต่เพิ่งได้รับการยืนยันเมื่อวันที่ 26 กันยายนที่ผ่านมานี่เอง

ก่อนหน้านั้นเศรษฐีจีนเริ่มให้ความสนใจซื้อชาโตไวน์ในบอร์กโดซ์หลังจากที่ ปีเตอร์ กว๊อก (Peter Kwok) ซื้อ ชาโต โอต์–บริสซง (Chateau Haut-Brisson) ไวน์แซงเตมิยง กรองด์ ครู (Saint-Emilion Grand Cru) ในปี 1997 จุดกระแสให้เศรษฐีจีนเข้ามาซื้อชาโตไวน์ในฝรั่งเศส ปัจจุบันพวกเขาครอบครองชาโตไวน์ในฝรั่งเศสแล้วประมาณ 100 ชาโต ส่วนใหญ่เป็นชาโตเล็กถึงกลาง

ปี 2011 เป็นปีที่เศรษฐีจีนแห่ไปซื้อชาโตไวน์ในบอร์กโดซ์มากที่สุดไม่แพ้การซื้อสินค้าแบรนด์เนมของฝรั่งเศส หนึ่งในจำนวนนั้นคือ จ้าว เวย (Zhao Wei) เจ้าของบทบาทเสี่ยวเยี่ยนจื่อ ในซีรีส์ชุด ‘องค์หญิงกำมะลอ’ และหนัง ‘มู่หลาน’ ภาคคนแสดงที่โด่งดัง ซื้อ ชาโต มองโลต์ (Chateau Monlot) เป็นไวน์คุณภาพระดับกรองด์ ครู (Grand Cru) ในแซงเตมิลยง

เจ้าเวยหรือวิคกี้เหวยเป็นนักแสดงหญิงที่ร่ำรวยที่สุดในโลกมีธุรกิจหลายอย่าง รวมทั้งการลงทุนด้านไวน์ เธอเป็นเพื่อนกับแจ๊คหม่า เจ้าของบริษัท อาลีบาบา พิคเจอร์สกรุ๊ป และมีหุ้นในนี้ด้วย แถมเธอยังเป็นผู้แนะนำแจ็คหม่ามาซื้อชาโตไวน์ในฝรั่งเศสด้วยตนเอง

ต้นเดือนกุมภาพันธ์ 2559  แจ็ค หม่า ก็ซื้อชาโตไวน์แห่งแรก พร้อมประกาศว่า ”ภายใน 2 ปีนี้ จะซื้อไวน์ในฝรั่งเศสอย่างน้อย 20-30 ชาโต” โดยซื้อ ชาโต เดอ ซัวร์ (Château de Sours) จากมาร์ติน คราจอว์สกี (Martin Krajewski) ซึ่งเป็นเจ้าของโคลส์ กันเตอนาค (Clos Cantenac) ไวน์ St.-Emilion Grand Cru  โดยเขาต้องการเงินไปซื้อไร่ใน St.-Emilion เพิ่ม นอกจากนั้น Martin Krajewski ยังเป็นเจ้าของ ARISTEA ในเซาท์ แอฟริกา และโรงกลั่นจิน (Gin) และเหล้าในกรุงออสโล ประเทศนอร์เวย์ด้วย

ความเปลี่ยนแปลงของแซงเตมิยงคาดว่าจะเริ่มมีมากขึ้นเรื่อยๆ ตามผลพวงความกระเพื่อมของกระแส เศรษฐกิจและโลกธุรกิจ ในยุโรป แต่สิ่งที่ผู้คนในแวดวงไวน์จับจ้องมากกว่านั้นก็คือ ‘รสชาติของไวน์’ ที่เมื่อเปลี่ยนผ่านเจ้าของไป จะออกมาในรูปแบบใดมากกว่า

—————

Writer : Thawatchai Tappitak